Jak mówić w języku obcym? Jak pokonać barierę językową?

Mówienie w języku obcym często łączone jest z wyższym poziomem znajomości języka. Ten, kto mówi, zna dobrze język. Jak nie znam, to nie mówię. Nie mówię też, bo się wstydzę, że zrobię błąd lub że mam zły akcent. Zmierzmy się z mitami dotyczącymi mówienia w języku obcym, zastanówmy się, co zrobić, aby pokonać barierę językową i nauczmy się ćwiczyć tę umiejętność.

Kiedy zacząć mówić w języku obcym?

Najpierw gramatyka i słownictwo, potem czytanie i pisanie, a na końcu dopiero mówienie? Jasne – aby mówić, musimy mieć jakąś bazę słów, których będziemy używać, musimy wiedzieć, jak konstruować zdania w danym języku – ale, czy to znaczy, że mówić możemy dopiero wtedy, gdy znamy język lepiej? Myślę, że nie. Mówienie powinno być nieodłącznym elementem nauki już od pierwszych lekcji. Oczywiście – nie będziemy szukać partnera językowego, gdy umiemy powiedzieć jedynie Nazywam się Ania – ale nawet, jeśli jeszcze nie jesteśmy w stanie rozmawiać, już na początku możemy mówić, czytając na głos każde słowo i zdanie. Nie wystarczy przeczytać w głowie, musimy wszystko wypowiedzieć na głos. Dopiero wtedy wiemy, czy umiemy wymówić dane słowo, ćwiczymy płynne wypowiadanie całych zdań. W myślach możemy dukać, czytać słowo tak jak się pisze. Możemy nauczyć się stu słów, idealnie je napisać, ale… nie wymówimy ich prawidłowo. Nie marnujmy swojego czasu – zapisujmy wymowę, mówmy na głos, bądźmy pewni, że jeśli znamy dane słowo, to umiemy je wymówić. Do tego powtarzajmy całe zdania, starajmy się je wymawiać płynnie i dokładnie. W ten sposób już od początku tworzymy podstawę do łatwiejszego mówienia w przyszłości, a dokładniej unikamy nagłego przejścia między nie-mówieniem a mówieniem, które okazuje się być ogromną pułapką. Pozwólmy naszemu mówieniu rozwijać się płynnie.

Dlaczego boimy się mówić w języku obcym?

Ach ten strach! Ileż to razy stoi nam na drodze do naszych celów i marzeń. Nie znam statystyk na ten temat, ale myślę, że większość uczących się języków spotyka się z tym problemem. Ja nie należę do wyjątków. Do czasów studiów bariera językowa była dla mnie czymś nie do przejścia. Myślę, że właśnie to jest głównym powodem tego, że już nic nie pamiętam z niemieckiego, mimo że uczyłam się go z 10 lat i naprawdę bardzo go lubiłam. 10 lat samych piątek, ale też 10 lat strachu przed mówieniem. Nigdy nie wyrywałam się do odpowiedzi, musiałam układać w głowie każde zdanie, nie mówiłam płynnie, naturalnie i ciągle byłam spięta. Dziś nie umiem praktycznie nic. Wierzę, że gdybym od początku starała się rozwijać mówienie, gdybym nie bała się robić błędów, to dziś mogłabym mówić, że znam niemiecki.

No właśnie – to strach przed popełnieniem błędu jest największym pokarmem bariery językowej. Ci, którzy się nie boją i ci, którzy się boją, ale przełamują swój strach wygrywają. Pamiętam, kiedyś mieliśmy na niemieckim lekcję z serii „pod maturę”. Pani wzięła pod tablicę dwóch uczniów – Kacpra, który miał świetne oceny i Andrzeja, który nie radził sobie z gramatyką. Kacper zastanawiał się nad każdym zdaniem, starając się nie robić błędów, wyszukiwał w głowie odpowiednie formy – w konsekwencji dukał, a Andrzej po prostu mówił. Robił mnóstwo błędów, ale mówił. Oczywiście każdemu z nas zależy na tym, aby mówić możliwie bezbłędnie, ale w procesie nauki nie unikniemy błędów. Zastanówmy się – lepiej nie robić błędów i dukać czy robić błędy i mówić? Chcemy mówić – mówmy! Dążmy do perfekcji, uczmy się na błędach i ciągle mówmy.

Pisałam, że bardzo długo nie potrafiłam przełamać bariery językowej. Zmieniło się to na studiach. Myślę, że z dwóch powodów. Po pierwsze zajęcia, zwłaszcza z albańskiego, były nastawione na konwersację. Nasz lektor albańskiego rozmawiał z nami już od pierwszych lekcji. Najpierw to były oczywiście pseudorozmowy w stylu -Gdzie jesteś? -Jestem tutaj, czasem nasza odpowiedź polegała praktycznie na powtórzeniu całego zdania, ale musieliśmy mówić, przełamywaliśmy strach. Myślę, że już wtedy ta bariera językowa, która jeszcze w liceum wydawała mi się czymś nie do ruszenia, zaczęła się łamać. Drugim czynnikiem w moim wypadku był pierwszy wyjazd na Bałkany. Po pierwszym roku pojechałam na 2-tygodniowy kurs języka albańskiego do Prisztiny. Język okazał się cudownym środkiem do pełnego zasmakowania tego miejsca. Mimo że nie potrafiłam wtedy powiedzieć jeszcze za wiele, starałam się mówić jak najwięcej, np. zamawiać kawę bez czekania, aż zrobi to ktoś inny, rozmawiać ze sprzedawcą w sklepie. Po raz pierwszy poczułam, jak jest cudownie rozmawiać z ludźmi w ich rodzimym języku. To ogromna motywacja do mówienia i nauki języka w ogóle.

Wiele osób boi się jednak rozmawiać w obcym języku, odczuwając lęk przed byciem śmiesznym. Krępuje ich śmiech ze strony rozmówców. Zupełnie niepotrzebnie! Ile razy śmialiśmy się, gdy obcokrajowiec mówiący po polsku przekręcił słowo, dziwacznie je zaakcentował czy stworzył śmieszną konstrukcję? To jednak nie znaczy, że nie doceniamy jego starań i znajomości języka. To nie jest złośliwy śmiech. Zawsze trzeba mieć dystans do takich sytuacji i nie brać ich do siebie.

Kilka kroków, by usprawnić mówienie w języku obcym. Jak pokonać barierę językową?

1. Od początku nauki języka mów na głos. Wymawiaj głośno każde słówko, którego się uczysz, całe zdania, mów do siebie w najróżniejszych sytuacjach: co robisz w danej chwili, co widzisz za oknem, nieważne – po prostu mów.

2. Ucz się całych zwrotów. Ucząc się całych zwrotów i zdań, unikasz układania zdań w myślach, składania słów, dosłownego tłumaczenia z języka polskiego. Poza tym, nie zastanawiasz się, jak trzeba odmienić rzeczownik czy przymiotnik, która to będzie pozycja w tabeli, tylko po prostu wymawiasz już odmienione słówko w całym zdaniu. To bardzo ułatwia i usprawnia mówienie.

3. Nagrywaj się. Czasem ciężko samemu ocenić jak mówimy; nierzadko wydaje nam się, że mówimy gorzej niż w rzeczywistości (czasem też, że mówimy lepiej ;)), warto więc posłużyć się prostym sposobem – nagrywajmy swoje wypowiedzi, to pozwoli nam na bardziej obiektywną ocenę naszej wymowy, akcentu. Przeczytałam kiedyś o takim ćwiczeniu: trzeba znaleźć ciekawe nagranie i nauczyć się go na pamięć, starając się mówić jak lektor; za każdym razem nagrywamy swoją wypowiedź i odsłuchujemy, robimy to tak długo, aż dojdziemy perfekcji.

4. Znajdź partnera do wymiany językowej. Jeśli nie masz znajomego, z którym możesz rozmawiać, ćwicząc język, możesz skorzystać ze stron, które pomagają w znalezieniu partnera do wymiany językowej. Pamiętaj, że z reguły nie są to nauczyciele, nie można więc liczyć na to, że wytłumaczą Ci materiał, trzeba też mieć na uwadze, że mogą popełniać jakieś błędy. Jest to jednak nieoceniony sposób na ćwiczenie mówienia i rozumienia w przyjemny i naturalny sposób. Listę stron, na których można znaleźć partnerów znajdziecie pod tym linkiem. 

5. Przełamuj strach przed mówieniem, poczuj jak przyjemnie jest rozmawiać w obcym języku. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić. Chodzi o zmianę podejścia – myśl o mówieniu nie w kategoriach przerażającego przymusu, a jednego z najprzyjemniejszych elementów nauki języka. Mówiąc, poznajesz ludzi, rozmawiasz z nimi, możesz dzięki temu załatwić wiele spraw i dopiero kiedy mówisz, tak naprawdę czujesz, że znasz język obcy. Staraj się korzystać z każdej okazji, gdy możesz rozmawiać w obcym języku – gdy jesteś za granicą, na lekcji, na lektoracie na studiach, gdy spotkasz obcokrajowców szukających drogi, gdy spotkasz studentów z Erasmusa na imprezie – poczuj, jak cudownie jest mówić w języku obcym, być zrozumiałym i zrozumieć, co mówi druga osoba. Na początku będzie Ci ciężko, ale wystarczy, że kilka razy przełamiesz swój strach i za każdym następnym razem będzie już tylko łatwiej.

6. I pamiętaj! Nie da się mówić bez mówienia. Czyli jeśli nie zaczniesz mówić, to nie będziesz mówić. Nie marnuj swojej nauki, szanuj swoją pracę, ciesz się z każdej chwili, gdy możesz rozmawiać w języku obcym. Po prostu mów.

Jakie są Wasze doświadczenia z mówieniem? Macie problem z przełamaniem bariery, a może udało Wam się to zrobić lub po prostu nigdy jej nie mieliście? Macie swoje ciekawe sposoby na ćwiczenie mówienia?

Miłej niedzieli! :)