Jaki to język? – język rosyjski

Kolejną odsłonę cyklu Jaki to język? przygotowała Dagmara Bożek-Andryszczak – tłumaczka języka rosyjskiego. Koniecznie odwiedźcie stronę Dagi, na której, prócz jej oferty, znajdziecie wiele ciekawych informacji dotyczących tego języka. Najpierw jednak zachęcam Was do lektury tekstu Dagi, z którego dowiecie się m.in. kim jest russkij, co to jest grażdanka i do czego może przydać się zdanie „on odszedł od okna”. Zapraszam!

Język, którego „ktoś, gdzieś kiedyś się uczył, ale niewiele już pamięta”, język z którego pochodzą takie określenia jak „pożywiom – uwidim” czy „paszoł won” dość żywotne w języku polskim i wreszcie język, który pod względem popularności wśród Polaków jest na trzecim miejscu. Jaki to język? Oczywiście, rosyjski.

Rosyjski – co to za język?

Rosyjski razem z ukraińskim i białoruskim należą do grupy języków wschodniosłowiańskich. Ta zaś wykształciła się z grupy języków słowiańskich (wcześniej prasłowiańskich), do której należy m.in. język polski. Poprzednikiem rosyjskiego był język staroruski, a przełom XVIII i XIX wieku to okres kształtowania się nowożytnego języka rosyjskiego.

Po rosyjsku mówią „russkije” i... „rossijanie”. „Russkij” (ros. русский) to określenie szersze, obejmujące osoby mówiące po rosyjsku, identyfikujące się z rosyjską kulturą i niekoniecznie mieszkające na terytorium Federacji Rosyjskiej, a np. tworzące liczne diaspory w takich krajach jak USA czy Estonia, gdzie rosyjski nie ma statusu języka urzędowego. „Rossijanin” (ros. россиянин) natomiast to określenie rzadziej używane, o węższym znaczeniu, dotyczące obywateli FR.

Jak brzmi język rosyjski?

To, co jest właściwie bramą do dalszej nauki języka rosyjskiego, jest poznanie znaków alfabetu, który wygląda zupełnie inaczej niż alfabet łaciński. Potocznie taki zapis nazywany jest cyrylicą, jednak poprawna nazwa to grażdanka, czyli uproszczona wersja tejże, wprowadzona przez Piotra I Wielkiego w XVII wieku. Kolejna reforma ortografii zaś miała miejsce w 1918 roku i od tego czasu w języku rosyjskim mamy 33 litery.

Jak wyglądają „bukwy” (pol. „litery”) i jak należy je czytać, zobaczycie tutaj (klip jest w formie piosenki, więc łatwiej zapamiętać kolejność liter): 

Pamiętam, jak na jednych z pierwszych zajęć z rosyjskiego rozmawialiśmy o rodzinie. Lektorka przygotowała dla nas z tej okazji dość pomysłowe materiały językowe. Jedną z nich była plansza z dużym napisem „генеалогическое древо”, czyli „drzewo genealogiczne”. Pokazała nam ją z uśmiechem i zapytała „o czym dzisiaj porozmawiamy?” Odpowiedziała jej martwa cisza i kilkanaście par oczy z wytężeniem wpatrujących się w ów napis. „Aha, musicie sobie przeliterować” – powiedziała... Nikt nie powiedział, że początki są łatwe :P

Tutaj zaś gratka dla miłośników heavy metalu – piosenka „Ja swobodien” („Jestem wolny”) rosyjskiego zespołu „Arija”, w której usłyszycie ten język w całej jego krasie: 

Czy rosyjski jest łatwy do nauczenia się?

Dla użytkowników języków słowiańskich na pewno, co do użytkowników innych języków nie mam pewności. Gramatyka jest dość podobna, jest też pewna grupa słów, które znaczą i brzmią tak samo lub podobnie jak w języku polskim. Ułatwia to nieco sprawę, że również powoduje, że w języku polskim funkcjonuje dość sporo rusycyzmów, które oficjalnie uznaje się za błędy językowe.

Ciekawą kwestią jest intonacja – w języku rosyjskim mamy aż 7 konstrukcji intonacyjnych. Choć ich podstawy teoretyczne nieco odstraszają, kiedy wsłuchamy się w melodię języka rosyjskiego po pewnym czasie sami zaczniemy je rozróżniać i stosować.

Skoro już jesteśmy przy intonacji, warto wspomnieć o fonetyce języka rosyjskiego. Oczywiście, różni się ona znacznie od polskiej. Podajmy takie dwa przykłady – spółgłoska „l” i samogłoska „o”. Rosyjskie „l” (л) jest to odpowiednik naszego „ł scenicznego” - przy jego wymowie język dotyka przednich górnych zębów. Aby to poćwiczyć, można od czasu do czasu powtarzać sobie wierszyk: „siedziala malpa na plocie i jadla slodkie lakocie”.

„O” w języku rosyjskim zaś jest bardziej okrągłe i wymaga innego ułożenia warg podczas mówienia. I tu też przyda się praktyka, np. w formie powtarzania zdania: „on odszedł od okna”.

Zainteresowanych rosyjskim zachęcam do nauki, za wahających się trzymam kciuki i przy okazji serdecznie zapraszam na moją stronę, gdzie znajdziecie garść przydatnych informacji dotyczących języka rosyjskiego ;)

Daga